Jak często karmić noworodka i niemowlę?

Najbardziej polecaną metodą karmienia niemowlęcia do 6. miesiąca życia jest wyłączne karmienie piersią. Często młode, niedoświadczone mamy zastanawiają się, jak często karmić noworodka i skąd wiadomo, czy dziecko się najada. Podpowiadamy. Wyjaśnimy również, dlaczego tak istotny jest rytm dnia. I jak nauczyć dziecko odróżnić dzień od nocy.

Czym jest rytm dnia i po co należy go ustalić?

Rytm dnia dziecka to przede wszystkim powtarzające się rutynowe czynności. Dzięki nim maluszek czuje się bezpieczny i spokojny.

Tuż po narodzinach jest on mocno zdezorientowany. Nie rozumie, co się stało i dlaczego nagle nie jest już w brzuszku u mamy. Dzięki regularnym sesjom karmienia i snu noworodek uspokaja się. Wie, czego się spodziewać, więc przestaje czuć się zagubiony i może się zdrowo rozwijać.

Początkowo ustalenie rutyny jest nieco skomplikowane. Malec nie odróżnia dnia od nocy, nie wie, dlaczego w jednym momencie może wyjść na spacer, a w innym nie. Poza tym najchętniej leżałby w ramionach u mamy przytulony do piersi. Z czasem łatwiej mu zrozumieć otaczający świat, a wprowadzenie rytmu dnia zdecydowanie mu w tym pomaga.

W pierwszych tygodniach po porodzie rodzice zaczną zauważać, jakie czynności wpływają na uspokojenie dziecka, a które go rozbudzają. Zobaczą, jak długo dziecko śpi oraz jak często robi się głodne. Wtedy będą mogli organizować dzień oraz ustalać jego plan tak, by był zgodny z oczekiwaniami i potrzebami dzidziusia.

Czym jest karmienie na żądanie?

Zalecaną metodą karmienia piersią jest tzw. karmienie na żądanie. Ten sposób pozwala w pełni zaspokoić potrzeby niemowlęcia, dostosować laktację do jego wymagań a także zapobiega problemom z piersiami u mamy.

Swego czasu zalecano kobietom karmienie co trzy godziny, jednak specjaliści odeszli od tego systemu. Dziecko najlepiej wie, kiedy jest głodne i postara się dać mamie to jasno do zrozumienia. Noworodek ma bardzo mały żołądek a pokarm mamy jest lekkostrawny. Karmienie co kilka godzin byłoby zbyt rzadkie dla takiego małego dziecka. Dodatkowo początki karmienia są ważne dla rozbudzenia laktacji. Im częściej dziecko jest przystawiane, tym większa szansa, że laktacja dostosuje się do potrzeb dziecka i będzie utrzymywać na odpowiednim poziomie.

„Karmienie na żądanie” to jednak nie tylko karmienie na żądanie dziecka. Równie ważne są potrzeby mamy. Częste karmienie zmniejsza ryzyko zastojów, a co za tym idzie zapaleń piersi, pozwala mamie szybciej wrócić do formy sprzed ciąży (oksytocyna obkurcza macicę) oraz do uprzedniej wagi (Karmienie piersią to duży wydatek energetyczny). Częste karmienie pozwala też mamie zachować dobry nastrój i chroni przed depresją poporodową.

Karmienie piersią – jak często karmić noworodka?

Poza tym, że noworodka należy karmić na żądanie, to warto kontrolować jak często maluszek jest przystawiany do piersi. Co ile je noworodek? W przeciągu doby powinno odbyć się 8-12 sesji, w tym, co najmniej 1-2 razy dziecko powinno zostać nakarmione w nocy. Mleko zmienia swoje właściwości w rytmie dobowym, więc pokarm nocny ma inne zadania niż pokarm dzienny. Jeśli dziecko je częściej niż 12 razy na dobę warto zastanowić się nad techniką przystawiania. Być może maluszek nieprawidłowo chwyta pierś i nie najada się odpowiednio.

Należy pamiętać, że każde dziecko jest inne i każde należy traktować indywidualnie. Jedne maluszki będą jadły częściej a krócej, inne będą domagać się piersi rzadziej, ale jak już się przy niej znajdą to nie dadzą się tak łatwo odstawić. Noworodka należy karmić tak często, jak tego potrzebuje.

Mleko matki powinno być głównym pokarmem, jaki należy podawać dziecku do 6. miesiąca życia. Jest ono dla niego najbardziej wartościowe. Maluszek ma jednak bardzo mały żołądek, a pokarm mamy jest lekkostrawny. Dziecko robi się więc szybko głodne, nawet jeśli jadło przez 40 minut.

Głodny maluszek jest niespokojny, wkłada do buzi paluszki i piąstki, kwili, jest pobudzony. Najlepiej przystawiać dziecko, gdy pojawiają się pierwsze oznaki głodu. Nie warto czekać aż dziecko zacznie płakać, będzie zdenerwowane, rozdrażnione. Nakarmienie go staje się wtedy dużo trudniejsze. Dziecko odrywa się od piersi, ma kłopoty z jej uchwyceniem, łyka powietrze, co może powodować problemy z brzuszkiem. Z czasem rozpoznanie czy dziecko jest głodne będzie coraz łatwiejsze.

W pierwszych tygodniach po porodzie matki często mają wrażenie, że ich dzień kręci się wyłącznie wokół karmienia noworodka. Maluszek je, zasypia przy piersi, potem znowu je itd. W nocy również często budzi się na jedzenie. Nie jest w stanie najeść się na zapas, tak by przesypiać nocne godziny.

Karmienie na żądanie wyklucza wydłużanie czasu pomiędzy karmieniami – zwłaszcza w pierwszych tygodniach życia maluszka. Jest to istotne ze względu na rozhuśtanie i utrzymanie laktacji.

Od samego początku warto zapisywać sobie godziny karmienia, by łatwiej zauważyć regułę i pomóc dziecku (i sobie) ustabilizować sesje jedzeniowe. Już dwumiesięczny maluch z powodzeniem powinien wytrzymać 2–3 godziny między karmieniami.

W przypadku karmienia mlekiem modyfikowanym sprawa ma się nieco inaczej. Butelka wyklucza bowiem karmienie na żądanie. Mleko modyfikowane jest bardziej kaloryczne i mniej lekkostrawne, przez co przewód pokarmowy maluszka nie jest w stanie poradzić sobie z nim tak szybko, jak z mlekiem mamy. Karmienie butelką powinno więc odbywać się co 3–4 godziny.

Co ile karmić niemowlę – jak zmienia się karmienie w późniejszym czasie?

Z czasem rytm karmień się stabilizuje. Karmienie niemowlęcia nadal odbywa się w systemie „na żądanie”, jednak przerwy między karmieniami się wydłużają. Żołądek dziecka jest większy, potrafi naraz więcej zjeść. Niemowlę powinno być przystawiane zawsze, gdy tego potrzebuje, a także, gdy mama czuje, że jej piersi są przepełnione. Gdy mama i dziecko mają już opanowaną technikę karmienia, mamie łatwiej rozpoznać głód u maluszka a także przewidzieć, jak szybko dziecko zgłodnieje, dlatego teraz wszystko zwykle przebiega spokojniej. Sesje karmienia mogą trwać krócej, bo dziecko po kilku tygodniach ćwiczeń lepiej radzi sobie ze ssaniem.

Niemowlę po 4-6. tygodniach od narodzin je zwykle do 8. razy dziennie, wciąż przynajmniej raz powinno być karmione w nocy. Do 6. miesiąca powinno być karmione wyłącznie mlekiem mamy. Roczne dziecko nie potrzebuje już karmień nocnych, a mleko nie jest już jego jedynym posiłkiem.
Regularność karmień może być zachwiana w okresach tzw. kryzysów laktacyjnych. Zwykle wiążą się one z szybkim rozwojem dziecka, jego nagłym wzrostem i zwiększonymi potrzebami odżywczymi. W tym czasie dziecko może domagać się częstszego karmienia, bo jest bardziej głodne. Po kilku dniach laktacja dostosowuje się do zwiększonego zapotrzebowania i wszystko zwykle wraca do normy.

Sen maluszka

W czasie snu noworodek rośnie. To wtedy może skupić się tylko na rozwoju. Nie rozpraszają go żadne bodźce zewnętrzne. Potrzebuje on około 16–18 godzin snu w ciągu doby. Z biegiem miesięcy liczba ta zmniejsza się, jednak ciągle sen stanowi bardzo ważny element jego życia.

Półroczne niemowlę powinno przesypiać 14 godzin w ciągu doby, a dwulatek w dalszym ciągu około 10–12 godzin. Dlatego ważny jest nie tylko sen w nocy, ale również drzemki w ciągu dnia. Oczywiście wszystko zależy od indywidualnych predyspozycji i potrzeb dziecka. Są maluszki potrzebujące większej lub mniejszej ilości snu.

Z czasem niemowlę będzie coraz bardziej aktywne i może nie chcieć trzymać się ustalonego planu dnia. Trudniej będzie go uśpić, nie wyrazi ochoty na spacer, obudzi się w środku nocy chętne do zabawy. W takich sytuacjach rodzice muszą być bardzo konsekwentni, bo mimo wszystko dziecko potrzebuje ustalonej wcześniej rutyny. Jeśli pozwolimy mu na nocne igraszki, nie tylko ono będzie zdezorientowane i zmęczone, ale też inni domownicy.

Jak nauczyć dziecko odróżniać dzień od nocy?

Doba dla noworodka
Noworodek nie potrafi odróżnić dnia od nocy. Zdecydowaną większość doby i tak przesypia, budząc się głównie na jedzenie. Jego żołądek jest malutki, więc bez względu na porę budzi się, gdy tylko potrzebuje go napełnić. Maluszka można jednak od początku przyzwyczajać do rozróżniania dnia od nocy.

Wprowadź rutynę
Aby dziecko zaczęło zdawać sobie sprawę z tego, że noc jest od spania, a dzień od czuwania, należy wprowadzić w jego życie rutynowe czynności. Szczególnie ważne są te wieczorne, które poprzedzają sen dziecka i domowników. Kąpiel powinna więc być zawsze mniej więcej o tej samej porze, po niej karmienie i usypianie maluszka.

Pomóż odróżnić drzemkę w dzień od snu nocą
Maluszek śpi zarówno w dzień, jak i w nocy. Aby pokazać mu, że to nie to samo, nie zasłaniaj okna na czas drzemki, nie uciszaj wszystkich naokoło. Niech dziecko wie, że w dzień toczy się normalne życie. Nocą za to zadbaj o delikatne światło, jeśli jest w ogóle ono konieczne. Nie mów do dziecka, nie rozbawiaj go. Nocne karmienie i przewijanie powinno odbywać się w ciszy bez nadmiaru bodźców utrudniających ponowne zaśnięcie.

Ostatnie karmienie
Karmienie przed snem powinno odbywać się już w spokojniejszych okolicznościach. Najlepiej, by miało miejsce w pokoju, w którym dziecko będzie spać. Światło powinno być zgaszone lub przyciemnione. Dane okoliczności będą się wtedy kojarzyć dziecku z dłuższym wypoczynkiem, a nie z drzemką.

Karm przez sen
Nie u każdego dziecka może się to sprawdzić, jednak warto spróbować, jeśli dzięki temu dziecko szybciej zaczęłoby spać dłużej bez pobudki w nocy. Chodzi o to, by przed własnym pójściem spać nakarmić dziecko. Odruch ssania u noworodka sprawi, że zacznie on ssać nawet przez sen. Gdy będzie najedzony, mniejsze jest prawdopodobieństwo, że obudzi się na pierwsze karmienie. Tym sposobem mama, która położy się spać, nie będzie musiała zaraz wstawać do maluszka.

Jak ustabilizować rytm karmień? Podsumowanie najważniejszych zasad

Karmienie na żądanie
Noworodka należy karmić na żądanie, co oznacza, że trzeba umożliwić mu ssanie piersi zawsze wtedy, gdy ma na to ochotę. Od tego zależy też ustabilizowanie laktacji.

Jak często je noworodek?
Zdrowy noworodek zazwyczaj je około 8-12 razy w ciągu doby, a w tym minimum 1-2 razy nocą. Karmienie nocne jest bardzo ważne zarówno dla dziecka, jak i dla matki.

Kalendarz karmień
Warto zapisywać godziny karmienia, by skontrolować, ile rzeczywiście razy w ciągu doby maluszek jest przystawiany do piersi. Jeśli okaże się, że częściej niż 12 razy, być może należy skontrolować, czy technika karmienia jest prawidłowa.

Stały rytm karmień
Po kilku tygodniach od porodu rytm karmień zaczyna być bardziej przewidywalny. Ciągle obowiązuje przystawianie do piersi na żądanie. Dziecko ma jednak nieco większy żołądek i nie domaga się tak często pokarmu.

Karmienie mlekiem modyfikowanym
W przypadku karmienia butelką nie obowiązuje karmienie na żądanie. Mleko modyfikowane jest treściwsze, a niedojrzały układ pokarmowy nie trawi go tak szybko. Przerwy między karmieniami są dłuższe niż w przypadku karmienia piersią. Rytm karmień jest więc stabilniejszy.

Konsultacja merytoryczna:
dr Danuta Liszewska-Chrzanowska – pediatra