>Elementarz karmiącej >Mleko mamy >Jak przechowywać odciągnięte mleko matki – praktyczne rady

Jak przechowywać odciągnięte mleko matki – praktyczne rady

Pokarm kobiecy ma unikalny skład, niemożliwy do pełnego odtworzenia. Zmienia się on w zależności od stanu zdrowia dziecka, od pory dnia czy roku, a także od aktualnych potrzeb noworodka. Dodatkowo jest to pokarm tani, higieniczny i ekologiczny. Jak przechowywać mleko matki, żeby nie straciło swoich właściwości i mogło być bezpiecznie podane?

Wskazania do odciągania pokarmu

Matka może odciągać mleko w sytuacji, gdy chce rozpocząć lub utrzymać laktację, a:

dziecko nie może być karmione piersią ze względu na swój stan zdrowia np. wcześniaki
istnieją czasowe przeciwwskazania do karmienia piersią, np. przyjmowanie niektórych leków
matka jest oddzielona od swojego dziecka
dziecko nie umie ssać albo ssie nieefektywnie
produkcja mleka jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb dziecka
matka wraca do pracy lub musi zostawić dziecko na dłuższy czas pod opieką innych osób.

Karmienie dziecka

Odciągany pokarm najlepszym wyborem, gdy mama nie może karmić bezpośrednio z piersi

Mleko kobiece jest w pełni dostosowane do potrzeb dziecka. Zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze i inne substancje bioaktywne, wpływające na prawidłowy rozwój niemowlęcia przez pierwsze sześć miesięcy życia. W kolejnych miesiącach pokarm mamy zaczyna być podstawowym źródłem składników białkowych, ale już nie jest wystarczającym źródłem energii, dlatego wprowadza się pokarmy uzupełniające. Właściwości wspomagania funkcjonowania układu immunologicznego pozostają natomiast niezmienne.

Sztuczne mieszanki mleka modyfikowanego, choć z roku na rok są udoskonalane, to nigdy do końca nie odwzorują składu naturalnego pokarmu kobiecego. Nigdy nie będą one zawierały tylu cennych składników, do tego ich skład nie może się zmieniać w zależności od np. stanu zdrowia dziecka czy też pory karmienia. Dlatego właśnie, jeśli tylko można, warto karmić dzieci pokarmem kobiecym albo bezpośrednio z piersi, albo za pomocą pokarmu odciągniętego.
Dzieci, najczęściej wcześniaki, które z różnych przyczyn nie mogą być karmione mlekiem własnej mamy, mogą skorzystać z Banku Mleka Kobiecego. Karmienie takie jest czasowe i odbywa się do momentu ustąpienia okoliczności uniemożliwiających lub ograniczających żywienie pokarmem matki.

Jak przechowywać odciągnięte mleko – cenne porady

Przechowywanie mleka matki – naczynia, higiena

Do przechowywania mleka matki przeznaczone są specjalne torebki lub pojemniki. Mają one odpowiednią wielkość. Często są pakowane w zestawie z laktatorem. Można kupić pojemniki na siarę, czyli mleko pojawiające się do kilku dni po porodzie. Mają one pojemność 30 ml. Są też pojemniki o pojemności 80 i 150 ml oraz torebki 150 ml. Do przechowywania mleka matki służą też pojemniki z plastikową pokrywką przeznaczone do kontaktu z żywnością lub też szklane naczynia ze szczelną przykrywką.
Przed użyciem pojemnik należy umyć ciepłą wodą i detergentem, dokładnie wypłukać i zdezynfekować np. wrzątkiem. Na pojemniku trzeba umieścić datę i godzinę odciągnięcia pokarmu oraz jego objętość. Powinno się używać wówczas mleka z najwcześniejszą datą i nie mieszać mleka odciągniętego z przerwą dłuższą niż 12–24 godziny. Jeśli pokarm ma zostać zamrożony, to należy zostawić trochę wolnego miejsca w pojemniku.

Przechowywanie mleka matki – temperatura i czas

Ważne dla bezpieczeństwa dziecka są temperatura i czas przechowywania odciągniętego pokarmu. Jak długo można przechowywać mleko matki? Prawidłowe warunki przechowywania mleka kobiecego przedstawione są poniżej.

Mleko mamy	Temperatura (℃)	Czas przechowywania
Mleko świeże	19—25	4— h
	25—37	do 4 h
	4	do 96 h
	4—15	do 24 h
Mleko zamrożone	-20	3—6 miesięcy
Mleko rozmrożone	25—37	do 4 h
Mleko rozmrożone	4	do 24 h
Mleko świeże ze wzmacniaczem np. białkowym *	25—37	jak najkrócej, zgodnie z zaleceniami producenta
Mleko rozmrożone ze wzmacniaczem np. białkowym *	25—37	jak najkrócej, zgodnie z zaleceniami producenta

*Wzmacniacz mleka kobiecego (BMF - breast milk fortifier) - to preparat służący wyłącznie do wzbogacania mleka kobiecego. Używa się go, szczególnie w przypadku wcześniaków karmionych mlekiem dojrzałym np. z Banku Mleka Kobiecego, które nie zawiera odpowiednich ilości wszystkich składników, niezbędnych dzieciom urodzonym przedwcześnie. Preparat dostarcza dodatkową porcję kalorii, białka, wapnia, fosforu i magnezu.

Karmienie dziecka

Podgrzewanie, rozmrażanie i podawanie odciągniętego pokarmu

Świeży pokarm nie wymaga żadnej obróbki termicznej. Pokarm przechowywany w lodówce może się lekko rozwarstwić, wystarczy go wtedy zamieszać. Mleko zimne trzeba podgrzać w kąpieli wodnej lub w podgrzewaczu do temperatury 30–36°C. Pokarmu kobiecego nie można gotować bezpośrednio w garnku ani w kuchence mikrofalowej. Podgrzane mleko trzeba zużyć w ciągu 4 godzin.

Zamrożone mleko można rozmrażać pod bieżącą ciepłą wodą lub w ciepłej kąpieli, a także wstawiając je do lodówki na maksymalnie 24 godziny. Rozmrożonego pokarmu nie należy ponownie zamrażać.
Na rynku dostępnych jest wiele urządzeń, którymi można podać dziecku pokarm. Metodę należy dobrać indywidualnie, biorąc pod uwagę stan dziecka oraz możliwości rodziców. Mogą to być kroplomierze, pipetki, strzykawki, kubeczki, łyżeczki lub butelki ze smoczkami.

Obecnie istnieje wiele udogodnień, dzięki którym można karmić dzieci pokarmem kobiecym, jeśli nie mogą one być karmione piersią. Zachowując odpowiednie warunki temperaturowe, czasowe i higieniczne, dzieci mogą być bezpiecznie karmione mlekiem o unikalnych właściwościach, zaspokajającym wszystkie potrzeby małego człowieka.

Bibliografia

Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Karmienie piersią w teorii i praktyce, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.
Wesołowska A., Bernatowicz-Łojko U., Standardy Medyczne, Pediatria 2014;11(2):14–22.

mgr Marta Piekut – dietetyk medyczny